A Visit from The Goon Squad của tác giả Jennifer Egan đã được giải 2011 Pulitzer vào tháng tư vừa qua. Trước đó, sách cũng được giải 2010 National Book Critics Circle, The Los Angeles Times Book Prize, và trong tương lai sẽ được quay thành từng tập phim chiếu trên màn hình HBO.

Về hình thức, sách có 13 chương, mỗi chương có thể được coi như một truyện ngắn khác nhau, vì mỗi chương có một tựa đề và tập trung nói về một nhân vật nào đó, và mỗi chương tự đứng một mình được. Vậy thì đây là một tập truyện ngắn. Cũng có thể coi là một cuốn tiểu thuyết dài vì những tình tiết trong những truyện ngắn này được nối kết với nhau. Có truyện đang viết về người này thì độc giả hiểu rõ thêm về người kia.

Truyện xoay quanh hai nhân vật chính: Bennie, thuở trẻ là một tay chơi nhạc punk rock và giờ khi về già sản xuất băng nhạc và tìm kiếm, giới thiệu tài năng mới; Sasha, phụ tá của ông, một phụ nữ trẻ đẹp, sống đam mê. Cả hai không biết quá khứ của nhau nhưng người đọc lại biết được, và biết cả những nhân vật khác với những quá khứ rất là riêng tư, có dính líu với hai người này.

Lou, người đỡ đầu cho Bennie, là một nhân vật sống trong ngành nhạc rock, thành công, bừa bãi trong tình cảm, có nhiều vợ, nhân tình và 6 đứa con. Rolph, con trai mà ông yêu thương nhất thì sau này lại tự tử ở tuổi 28. Ông ta dụ dỗ Jocelyn khi cô này còn học trung học. Lúc đó, có một đám trẻ chơi thân với nhau:  Scotty yêu Jocelyn, Alice yêu Scotty, Bennie yêu Alice. Scotty lấy Alice rồi ly dị. Bennie lấy Stephanie rồi ly dị. Anh của Stephanie là Jules thì bị ở tù vì tội có ý định hãm hiếp Kitty, một tài tử trẻ có đầy triển vọng. Stephanie làm cho Dolly. Con của Dolly là LuLu, bạn của Chris, con trai của Bennie, sau này Lulu làm cho Bennie. Nào Alex, hò hẹn và ăn ngủ với Sasha qua một lần gặp, ở chương đầu, mười mấy năm sau cũng làm việc với Bennie và bất chợt nhớ có lần đã hò hẹn với một cô gái tên Sasha. Alex có vợ tên Rebecca và con gái Cara-Ann. Mẹ của Sasha tên là Beth. Cora là travel agent của Lou. Mindy một thời là người tình và rồi là vợ của Lou, có hai con gái, sau này hai người cũng ly dị. Charlie là một trong những đứa con gái của Lou. Nào Kathy, chơi quần vợt với Stephanie ở Country Club. Noreen – hàng xóm của Stephanie. Rhea, bạn thân của Jocelyn. Rất nhiều cái tên!  

Truyện đòi hỏi sự kiên nhẫn và chú tâm của người đọc vì có rất nhiều nhân vật, khó biết ai là ai. Cốt truyện không rõ ràng. Truyện lại được xếp đặt không theo thứ tự thời gian, không gian mà nhảy lung tung, thời gian trải qua mấy chục năm, và qua nhiều nơi chốn: San Francisco, New York, Africa, Ý. Chẳng hạn ở chương một, Found Objects, ta gặp Sasha, một phụ nữ ở tuổi trên 30 đang kể lể với bác sĩ tâm lý, hầu mong chữa được bệnh hay ăn cắp vặt của cô, rồi ở chương 11, Good-bye, My Love, gần cuối sách, ta thấy được một Sasha ở tuổi 16, 17 bỏ nhà ra đi, sống lang thang ở Naples (Ý). Ông cậu Ted của cô, có một hôn nhân không hạnh phúc, đã lặn lội qua bên đó để tìm cháu. Cô sống bằng nghề móc túi khách du lịch. Ở cuối chương này, tác giả nhảy một cái vọt qua thời gian 20 năm sau, cho biết lúc này Sasha đã lập gia đình và có hai con. Ông cậu đến thăm cô - ông đã ly dị. Qua chương 10, Out of Body, người đọc biết thêm thời gian ở Ý, có lẽ Sasha còn làm điếm!  

Nói tóm lại là Egan đã phá mọi luật lệ, không theo bài bản sách vở đã dạy, ngay cả cô còn dùng Power Point ở chương 12, Great Rock and Roll Pauses. Thời gian này là ở trong tương lai, năm 202-.  Alison, con gái của Sasha kể về gia đình của cô. Ở chương này, người đọc biết được là Sasha đã lập gia đình với một bạn trai thời college, là Drew, sau này qua Facebook, họ tìm ra nhau. Sasha và Drew có một trai Lincoln, 13 tuổi và một gái Alison, 12 tuổi. Mỗi truyện được kể dưới cái nhìn (viewpoint) khác nhau của mỗi nhân vật, ngay cả ở ngôi thứ hai “you” trong chương 10, Out of Body, (đọc kỹ mới biết “you” là ai, là người bạn tên Rob của Sasha, sau đó đã chết đuối).

Giọng văn có lúc mang tính chất bi đát, có lúc như là châm biếm, diễu cợt. Có chương dễ đọc, có chương khó đọc vì có tính cách chuyên môn như cách ăn nói, hành xử của dân chơi nhạc rock, nên một độc giả (như tôi) không rành về loại nhạc này sẽ không hiểu và thấy được cái hay của chương này. 

Sách đề cập tới thế giới nhạc rock – những người chơi nhạc rock, groupies, những người viết về âm nhạc, publicists – tới thời gian trôi nhanh như ngựa phi – mức độ thời gian di chuyển rất nhanh mà người đọc có thể cảm nhận được qua sự thay đổi của những nhân vật trong truyện trong thời đại digital là thoáng chốc ai cũng già, cũng bị đào thải, lớn nhanh, già nhanh, với văn hóa đổi thay quay cuồng. Truyện cũng nói về sự sống còn, có người thoát được, có người không thoát được. Một là chúng ta phải làm chủ, hai là chúng ta phải đầu hàng. Có người rồi cuối cùng cũng có được hạnh phúc, bình an như Sasha.  

Sách mới đầu như đã nói là khó đọc, độc giả dễ bỏ giữa chừng, thảo nào khi sách mới được tung ra thị trường, đã có một con số bán rất khiêm nhường; nếu ai kiên nhẫn (như tôi) đeo đuổi tới đoạn cuối sẽ thấy được dụng ý của tác giả cũng như thấy những liên hệ của những nhân vật, thì sẽ thấy thích cuốn sách, giống như người hay chơi trò xếp những cái puzzles nhỏ để thành một bức hình, khi xếp xong, thấy thú vị lắm. Đọc A Visit From The Goon Squad thì cũng giống như vậy, sẽ biết ai liên hệ với ai. 

Egan cho biết khi viết truyện này, cô chịu ảnh hưởng bởi hai tác phẩm: In Search of Lost Time của Proust và The Sopranos của HBO. Ngoài A Visit From The Goon Squad, cô còn là tác giả của những cuốn The Keep, Look at Me, The Invisible Circus, Emerald City (tuyển tập truyện ngắn). Truyện của cô đã từng được đăng ở những tờ báo nổi tiếng như The New Yorker, Harper’s Magazine, GQ,…Hiện cô sống cùng chồng và hai con trai ở Brooklyn.  

Mimi Bui