Publisher: Random House Publishing Group
Format: Paperback, 288pp
ISBN-13: 9780812968064
ISBN: 0812968069
Edition Description: Reprint
Vào thế kỷ thứ 19 ở Trung Quốc có một lọai chữ viết gọi là “nu shu”, nghĩa là chữ viết của phụ nữ, dành riêng cho phụ nữ mà họ bí mật viết cho nhau đọc. Trong gia đình, phụ nữ sống biệt lập ở khu phụ nữ, may vá thêu thùa, rồi lo việc nhà. Họ ít được cho ra ngòai, đúng theo quan niệm Nho giáo, việc ngoài xã hội là việc của đàn ông. Thế nên “nu shu” đã giúp họ bớt cô đơn.
Snow Flower and the Secret Fan là truyện kể về tình bạn của hai phụ nữ: Snow Flower và Lily, ở một vùng hẻo lánh xa xôi.
Cụ bà Lily ở tuổi 80, địa vị được trọng vọng – mà chồng chết, con chết, bạn chết -, nhớ về quãng đời của bà, với thành quả cũng như lỗi lầm.
Khi Lily lên sáu, cô bé được bà mối tên là Madame Wang giới thiệu để kết nghĩa chị em với Snow Flower, nghĩa là làm “laotongs” hay “old sames” của nhau. Thường “laotongs” gắn bó với nhau suốt đời, tình cảm giữa họ còn đậm đà hơn cả chồng con, gia đình. Nếu một kết hợp chị em được hoàn hảo thì nó quan trọng cũng như một hôn nhân tốt đẹp, bởi vì laotongs chia sẻ tâm tình với nhau. Còn lấy chồng thì chỉ với mục đích là đẻ con trai cho nhà chồng để nối dòng.
Snow Flower xinh đẹp, Lily được cho biết là Snow Flower xuất thân từ một gia đình giàu có, quý phái. Còn Lily thì từ một gia đình làm nghề nông, nghèo hèn.
Hai cô bé được bó chân cùng một lúc. Người Trung Hoa xưa quan niệm cô gái nào có chân nhỏ, “như một bông sen” thì có cơ hội gả vào gia đình giàu sang.
Việc bó chân rất nguy hiểm, theo thống kê thì cứ 10 cô bé được bó thì có một cô bé sẽ chết vì biến chứng – như em gái của Lily.
Snow Flower hay tới nhà Lily ăn ở vài ngày. Cô dạy Lily biết thêu thùa, biết đọc và viết chữ “nu shu”. Sau này họ dùng “nu shu”, viết trên những chiếc quạt hay thêu lên những khăn tay, để trao đổi tâm tình và tin tức của nhau. Còn Lily thì dạy Snow Flower nấu nướng, xách nước, lau chùi, dọn dẹp, lo việc nhà. Vô tình Lily đã giúp Snow Flower thích nghi với cuộc sống sau này.
Lily nhờ có hai bàn chân nhỏ nhắn xinh xắn nên may mắn được gả vào một gia đình giàu có, danh vọng. Trái lại, Snow Flower sẽ về làm dâu vào một gia đình thuộc thành phần thấp kém, không được xã hội trọng vọng - người chồng làm nghề giết heo.
Lâu nay, Lily thắc mắc là sao Snow Flower không đưa mình về nhà của cô ấy. Trước khi Snow Flower lấy chồng, Lily tìm đến nhà của Lily. Thật quá sửng sốt! Căn nhà dơ bẩn, hôi thúi. Mùi thuốc phiện, mùi phóng uế. Cửa sổ lúc nào cũng đóng kín bịt bùng. Chừng đó Lily mới hiểu chuyện. Trước đây đó là một gia đình giàu sang, phú quý. Ông nội đèo bồng thê thiếp. Khi ông nội qua đời, ông bố mải mê cờ bạc, mắc vào thuốc phiện, của cải ruộng đất phải bán dần mà ăn. Rồi sau mấy vụ mất mùa hoa lợi không có, gia đình lâm vào cảnh khánh tận, những thê thiếp của ông nội đều bỏ đi. Cả anh và chị của Lily cũng bị gửi đi ở nhà người khác. Chỉ còn lại bà mẹ và Snow Flower ở lại với ông bố. Họ ra vô lẳng lặng, không nói, sợ hãi ông bố dù rằng bây giờ ông chỉ nằm một chỗ, không còn khả năng đánh đập họ.
Lily trách Snow Flower đã sống giả dối. Hóa ra là mẹ và thím của Lily đã biết hòan cảnh của Snow Flower nhưng ai cũng dấu Lily.
Qua “nu shu”, Lily nhờ gia nhân làm người đưa tin, họ trao đổi chuyện làm dâu, làm vợ, sinh con đẻ cái, cũng như chia sẻ những hy vọng, những giấc mơ hay thành quả.. Thỉnh thoảng vào ngày lễ hội, họ lén lút gặp nhau ở chùa vì bà mẹ chồng không muốn Lily tiếp tục liên lạc Snow Flower, làm gia đình họ mất mặt .
Nhưng Lily vẫn bảo, tương lai của hai đứa mình đã được ràng buộc vào nhau, chúng ta mãi mãi sẽ là old sames của nhau cho dù đời tôi đang đi lên mà đời bạn đang đi xuống.
Bất hạnh so với Lily về đường con cái, Snow Flower sinh đẻ bảy lần mà chỉ còn hai người con sống sót: một gái và một trai.
Trong khi đó, nhờ số mạng mà Lily trở thành Lady Lu giàu có, uy quyền, con trai, con gái đông đủ cả, sau khi mẹ chồng qua đời.
Tình bạn của hai người trải qua bao biến cố: nạn đói kém, bệnh dịch, giặc giã. Có một lần Lily đến thăm Snow Flower, gặp lúc lọan dấy lên, bị kẹt tới ba tháng trời cùng với gia đình của Snow Flower, phải chạy lánh nạn, đói khát, rách rưới.
Snow Flower mong muốn con gái của mình là Spring Moon, được làm “laotong” hay “old same” với con gái của Lily, tên Jade, nhưng Lily không chịu vì nói hai đứa nhỏ không có gì giống nhau. Mà kỳ thật là chê giai cấp thấp kém của gia đình Snow Flower. Lily tự hỏi, Snow Flower có nghĩ là cho hai đứa trẻ làm laotongs với nhau thì sẽ đổi được số mạng của Spring Moon không? Giống như số mạng của bà đã thay đổi sau khi kết nghĩa chị em với Snow Flower. Bà cũng biết Spring Moon thông minh, đẹp đẽ giống mẹ, nếu được cho cơ hội thì với khả năng, con bé sẽ có một đời sống tốt đẹp hơn chăng?
Sau này vì một lá thư của Snow Flower viết, làm bà đọc hiểu rằng Snow Flower muốn kết nghĩa chị em với đám phụ nữ ở cùng làng. Lily cảm thấy như là một sỉ nhục, đã giận dữ, cắt đứt liên lạc với Snow Flower.
Tám năm trôi qua, một hôm con gái của Snow Flower đến nhà khẩn cầu bà hãy đi thăm mẹ nó vì mẹ nó đau sắp chết. Lily vội vã đến thăm, cũng hiểu ra là lâu nay bà đã hiểu lầm lá thư của Snow Flower! Bà ở lại, tận tâm săn sóc Snow Flower. Nhưng đã quá muộn! Dù sao thì họ cũng đã hiểu được lòng của nhau. Lúc này cả hai đã 42 tuổi.
Người chồng của Snow Flower bấy giờ cũng tỏ vẻ hối hận, cả bà mẹ chồng cũng vậy. Lâu nay họ đã đối xử không tốt với Snow Flower.
Trước khi qua đời, Snow Flower trăn trối là mong mỏi Lily sẽ săn sóc hai đứa con của cô.
Nhưng Spring Moon nhảy giếng tự tử ngay sau ngày lấy chồng. Giá mà hồi đó Lily đồng ý cho Spring Moon kết nghĩa laotongs với Jade thì mọi việc có lẽ không như thế này!
Lily cho đứa con trai của Snow Flower việc làm, là đi thâu tiền đất.
Sau này, Lily đi hỏi cháu nội gái của Snow Flower là Peony cho cháu nội đích tôn của bà với ý định là khi bà qua đời thì Peony sẽ là bà chủ Lu. Thay vì cho Peony làm thiếp của cậu con trai, như thế thì lại không có cơ hội làm bà chủ. Lily muốn chuộc lại những lỗi lầm của bà đối với Snow Flower. Bà nói với Peony, bà nội con là người có học, bà đã dạy ta thêu thùa, nhất là chữ viết “nu shu”.
Khi bà ngồi hồi tưởng lại chuyện xưa thì Peony cũng đã 37 tuổi, lớn hơn bà sáu tuổi khi bà trở thành Lady Lu. Peony có con trai, bảo đảm địa vị của cô trong nhà họ Lu.
Bà chờ ngày Snow Flower với bà sẽ mãi mãi gần nhau.
Snow Flower and the Secret Fan được dịch và phổ biến qua 38 quốc gia. Cuốn tiểu thuyết này là một New York Times bestseller, Booksense Number One Pick, và trúng nhiều giải thưởng ở trong nước Mỹ cũng như ở nhiều quốc gia khác. MGM Studios đã mua bản quyền để quay thành phim.
Lisa See là tác giả của những sách bán chạy, như Flower Net, The Interior, and Dragon Bones, cũng như cuốn hồi ức On Gold Mountain. Cô sống ở Los Angeles.
Mimi Bùi
Sinh hoạt văn học-nghệ thuật